Je kent het vast: die ene BI-tool waar iedereen vijf jaar geleden over sprak, is nu nergens meer te bekennen. Ondertussen worstelt jouw BI-afdeling met steeds complexere informatievragen, terwijl het management roept dat de organisatie ‘datagedreven’ moet zijn. Na twee decennia in de BI-wereld weet Jeroen Buisman van InfoReports als geen ander hoe snel dit landschap verandert. Op 1 juli 2025 bestaat InfoReports officieel twintig jaar – van éénpitter die ziekenhuizen hielp met rapportages tot strategisch partner voor organisaties met maatschappelijke impact. In deze blog blikt hij terug op drie fundamentele patronen die de BI-wereld bepalen – en wat dat betekent voor jouw toekomst.

Patroon 1: De onvermijdelijke golfbeweging

Laat ik beginnen met het meest opvallende patroon van de afgelopen twintig jaar: die voortdurende golfbeweging in BI-tools. Namen als Cognos en Business Objects domineerden vijftien jaar geleden het complete BI-landschap. Nu hoor je ze nauwelijks meer. Daarna kregen we QlikView en Tableau, en ook die zijn grotendeels verdwenen. Nu draait bijna alles om Power BI.

Waarom kiezen ziekenhuizen massaal voor dezelfde tools? Simpel: het is bewezen technologie en je kan makkelijk kennis uitwisselen met anderen. Veiligheid boven innovatie. Maar we weten dat ook Power BI – hoe populair nu ook – zijn zwakke punten heeft. Of Power BI over vijf jaar nog steeds dé keuze is? We gaan het zien.

Dit patroon leert ons iets belangrijks: zorg dat je kennis en processen toolonafhankelijk zijn. Want de golf rolt door, altijd.

Patroon 2: Marktconcentratie versterkt conformisme

Die golfbeweging wordt versterkt door een tweede patroon: de toenemende marktconcentratie. Vooral in de ziekenhuissector zie je de dominantie van enkele grote partijen. Dat heeft te maken met het politieke landschap en de regelgeving rondom financiering in Nederland (waarin bepaald wordt wat de spelregels zijn).

Het maakt het niet alleen moeilijk voor buitenlandse partijen om voet aan de grond te krijgen. Doordat ziekenhuizen tegenwoordig vooral kiezen voor één leverancier voor alles – ook in BI – zijn de investeringen voor een nieuw systeem door innovatieve leveranciers vaak niet op te brengen. Daardoor is het lastig om die eerste klant te vinden. Daarnaast is de ziekenhuismarkt in Nederland erg klein geworden door de fusies van de afgelopen twintig jaar.

Dit alles zorgt voor minder innovatie en diversiteit. Twintig jaar geleden zag je niet alleen meer verschillende leveranciers, maar ook dat ziekenhuizen verschillende leveranciers kozen binnen één systeem – denk aan verschillende systemen voor OK, poli en kliniek. Die diversiteit is verdwenen.

Deze concentratie versterkt het kuddegedrag: als iedereen voor hetzelfde kiest, wordt het nog veiliger om ook die keuze te maken. En soms is er gewoon geen andere keuze – kijk maar naar de EPD-markt. Maar veilig betekent niet vooruitstrevend. En dat brengt me bij het derde patroon.

Patroon 3: Hypes maskeren echte innovatie

Hoewel AI deels een hype is, illustreert het perfect hoe de markt met innovatie omgaat. Het doet me denken aan de dotcom-bubbel van vijfentwintig jaar geleden. Alles moet tegenwoordig een AI-stempel hebben. “Bevat AI”, “draait op AI”, “doet iets met AI” – zonder dat er vaak echt duidelijk is wat de meerwaarde is van de AI-toevoeging.

Sam Altman van OpenAI zei het recent ook in een interview in The Verge: wat er nu gebeurt rondom AI is vergelijkbaar met de dotcom-bubbel. Zeker, de technologie is baanbrekend, maar de verwachtingen zijn op dit moment onrealistisch hoog.

Maar let op: AI blijft belangrijk en zal niet meer verdwijnen, net zoals “.com” een onmisbaar onderdeel van ons leven is geworden. Het wordt alleen geen wondermiddel voor elk probleem. De échte waarde ligt in specifieke toepassingen, zoals het optimaliseren van planning in complexe omgevingen.

Van hype naar praktijk: planning als voorbeeld

Met de personeelsproblemen die eraan komen – vergrijzing, minder mensen die meer werk moeten doen – wordt efficiënte planning onmisbaar. Hier zie je hoe AI van hype naar praktijk evolueert.

Ik las recent een artikel over de valkuil van intuïtief plannen. “We plannen vandaag nog even dat eind van de week iemand wordt opgenomen voor een operatie.” Klinkt logisch, maar zonder coördinatie met de afdelingsplanning creëer je een domino-effect. Je hebt wel OK-capaciteit, maar je moet ineens extra personeel oproepen voor het weekend.

AI kan hier écht helpen: optimale planning vinden, resources efficiënt inzetten. Maar – en hier komen alle patronen samen – alleen als je fundament op orde is.

Het vergeten fundament: datakwaliteit

Want wat blijft onderbelicht in alle tool-discussies, marktanalyses en AI-hypes? Datakwaliteit. Niet alleen voor declaraties, maar in de volle breedte. Gegevens in je systemen moeten intern consistent zijn. Over de hele linie.

Zonder betrouwbare data zijn al die mooie tools en AI-toepassingen nutteloos. Garbage in, garbage out. En dat geldt niet alleen voor de data waarop AI getraind wordt, maar ook voor de prompts die je aan AI geeft.

Dit is waar de transformatie moet beginnen: niet bij de nieuwste tool of de hipste AI-toepassing, maar bij je datafundament.

De échte transformatie: van BI-afdeling naar strategische partner

De rol van de BI-afdeling moet fundamenteel veranderen. Vergeet die afdeling die alleen rapportages maakt over wat er gebeurd is. Je hebt een data-partner nodig die de organisatie helpt navigeren door golfbewegingen, marktconcentratie en technologische hypes. Die proactief waarschuwt waar datakwaliteit tekortschiet. Die weet welke tools – inclusief AI – wanneer waarde toevoegen en wanneer niet.

Dat betekent: een Chief Data Officer die op managementniveau meebeslist. Die snapt dat tools komen en gaan, maar dat goede data en slimme processen blijven. Die door de hype heen kijkt naar werkelijke toegevoegde waarde.

Veel organisaties roepen dat ze datagedreven zijn, maar onderschatten wat dat organisatorisch betekent. Het vraagt meer dan een mooi dashboard. Data is geen bijproduct – het is een expertise op zich.

Begin vandaag, maar begin bij de basis

De komende jaren staan bol van verandering. Misschien gebruiken we over vijf jaar nog steeds Power BI, misschien iets heel anders – de geschiedenis leert dat voorspellen lastig is. Wat wél voorspelbaar is: AI evolueert van hype naar praktisch hulpmiddel, net zoals internet dat deed na de dotcom-crash. En planning en datakwaliteit? Die worden sowieso bepalend voor succes, ongeacht welke tools we gebruiken.

Begin vandaag, maar begin bij de basis. Verbeter eerst je datakwaliteit. Maak je processen toolonafhankelijk. Kijk kritisch naar wat AI werkelijk kan toevoegen aan jouw specifieke uitdagingen.

De golf blijft rollen. Zorg dat je erop surft met een stevig fundament, niet dat je eronder verdwijnt door elke nieuwe hype na te jagen.

Jeroen Buisman

Wil je sparren over de toekomst van BI in jouw organisatie?

InfoReports bestaat bijna twintig jaar en heeft de hele evolutie van BI meegemaakt. We delen graag onze inzichten over effectieve data-strategieën, toolkeuzes en organisatorische vraagstukken. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek.

Liever eerst meer inspiratie opdoen? Volg onze LinkedIn-pagina voor praktische tips en ontwikkelingen in BI.